Հողային հարաբերությունները ներառում են այս կամ այն հողամասի տնօրինումը, տիրապետումը և որոշակի նպատակով դրա օգտագործումը։ Սա նաև ներառում է հողատարածքների կառավարումը՝ պետական կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինների, ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց միջև։
Հողային հարաբերությունների լուծում
Հայաստանի Հանրապետությունում հողամասի տնօրինման վերաբերյալ յուրաքանչյուր ծագող խնդիր կարգավորվում է Քաղաքացիական օրենսգրքով, քաղաքացիական իրավունքի նորմեր պարունակող օրենսգրքով, ինչպես նաև այլ նորմատիվ իրավական ակտերով, այն դեպքում, եթե ըստ օրենսգրքի առկա չեն նախատեսված այլ գործոններ։
Հողային հարաբերությունների սուբյեկտներ
Հողային հարաբերությունների սուբյեկտներ են համարվում Հայաստանի Հանրապետությունը, համայնքները, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության և օտարերկրյա իրավաբանական անձինք և քաղաքացիները, քաղաքացիություն չունեցող անձինք, օտարերկրյա պետությունները, միջազգային կազմակերպությունները, ինչպես նաև հատուկ կացության կարգավիճակ ունեցող անձինք։
Սուբյեկտներ և բացառություններ
Հայաստանի Հանրապետությունում բացառություն են կազմում կացության հատուկ կարգավիճակ ունեցող անձինք, իսկ հողային հարաբերությունները կարգավորվում են Հայաստանի Հանրապետության Հողային օրենսդրությամբ, ՀՀ սահմանադրության և Քաղաքացիական օրենսգրքի համապատասխան դրույթներով։
Պայմանագրի առկայության դեպքում, որտեղ նշված են միջազգային պայմաններով սահմանված այլ նորմեր, գործում են տվյալ նորմերը։
Հողային վեճեր
Հողային օրենքը կազմում է հողի օգտագործման, սեփականության և փոխանցման կարգավորման հիմքը: Այն ներառում է հարցերի լայն շրջանակ՝ սկսած սեփականության իրավունքից և սահմաններից մինչև հողի մշակում և բնապահպանական կանոնակարգեր:
Վեճերը կարող են ծագել հակասական գույքային պահանջների, անհասկանալի սահմանների, գոտիավորման սահմանափակումների կամ հողօգտագործման վերաբերյալ տարաձայնությունների պատճառով:
Անհասկանալի սահմաններ
Հողային վեճերի ամենատարածված տեսակներից են անհասկանալի սահմանների միջև կոնֆլիկտները։ Օրինակ, երբ հարևան հողատերերը սեփական սահմանների վերաբերյալ ունեն տարբերվող կարծիքներ։
Հողի օգտագործման կոնֆլիկտներ
Տեղական կանոնակարգերը կարող են առաջացնել տարաձայնություններ, որոնց հիմքում ընկած են հողի օգտագործման կանոնակարգերի փոփոխությունները։ Սա կարող է պայմանավորված լինել քաղաքային կամ գյուղական տարածքների ընդլայնման հետևանքով։
Ժառանգություն և իրավահաջորդություն
ժառանգված հողի շուրջ վեճերը կարող են լինել էմոցիոնալ ծանրաբեռնված և իրավական առումով բարդ:
Խնդիրներ կարող են առաջանալ, երբ չկա հստակ կտակ, կամ երբ ժառանգներն ունեն հակասական պահանջներ նույն գույքի նկատմամբ:
Լավ կազմված և իրավաբանորեն հիմնավորված ժառանգության կտակ
Երբ մահացածը թողնում է հստակ կտակ, այն ապահովում է հողի բաշխման ստույգ քայլեր: Վեճերի առաջացման հավանականությունը մեծանում է կտակի բացակայության կամ կտակի անհասկանալիության դեպքում:
ՀՀ հողային օրենսգիրք և օրինական իրավահաջորդություն
Այս դեպքը կիրառվում է վավերական կտակի բացակայության դեպքում, որտեղ իրավական գործընթացի միջոցով որոշվում է մահացած անձի ակտիվների բաշխումը։
Անկախ ժառանգությունը կարգավորող օրենքները տարբերվում են ըստ իրավասության, և դրանք սովորաբար առաջնահերթություն են տալիս մահացածի ամենամոտ ազգականներին, ինչպիսիք են ամուսինները, երեխաները և ծնողները: Սակայն նույնիսկ այս դեպքերում կարող են առաջ գալ հողի տնօրինման վերաբերյալ խնդիրներ։
Հակասական պահանջներ ժառանգների միջև
Վեճերի ամենատարածված պատճառներից մեկն այն է, երբ մի քանի ժառանգներ ունեն հակասական պահանջներ ժառանգված հողի միևնույն հատվածի նկատմամբ: Առանց մահացածի հստակ հրահանգի, ընտանիքի անդամները կարող են ունենալ տարբեր կարծիքներ՝ գույքի օգտագործման վերաբերյալ։
Իրավական լուծման տարբերակներ
Նման ուղիներն առանցքային դեր ունեն հատկապես երբ սրվում են հողի շուրջ վեճերը։ Իրավական համակարգը կարող է առաջարկել այնպիսի տարբերակներ, ինչպիսիք են պայմանագրային դատական վարույթը, միջնորդությունը կամ դատավարությունը հակասական պահանջները լուծելու և ժառանգված ակտիվների արդար բաշխում հաստատելու համար:
Ընտանեկան վեճեր և իրավաբանական օգնություն
Հաշվի առնելով ժառանգական վեճերի զգայական բնույթը, միջնորդությունը և ընտանեկան խորհրդատվական ծառայությունները կարող են լինել շահավետ։
Վեճերի լուծման այս այլընտրանքային մեթոդները նպատակ ունեն հեշտացնել հաղորդակցությունը ընտանիքի անդամների միջև՝ օգնելով նրանց հասնել բարեկամական համաձայնությունների՝ առանց երկարատև իրավական պայքարի անհրաժեշտության:
- Մասնագիտացված օգնություն․ Իրավաբանական օգնությունը հնարավորություն է տալիս օգտվել հողային իրավունքի ոլորտում իրավաբանական մասնագետներից, ովքեր կառաջնորդեն սեփականության իրավունքների, գոտիավորման օրենքների և այլ համապատասխան կանոնակարգերի հետ կապված բարդությունների դեպքում:
- Միջնորդություն և վեճերի այլընտրանքային լուծում․ Իրավաբանական օգնության ծառայությունները խրախուսում են միջնորդության և դատարանի դահլիճից դուրս վեճերի կարգավորման համար։ Այս դեպքում կողմերը կարող են խնայել ժամանակ և ռեսուրսներ, ինչպես նաև հողային կոնֆլիկտներին տալ ավելի բարեկամական լուծում։
Հողային օրենսգիրք և հողային կոնֆլիկտների լուծում
Հողային հարաբերություններն ունեն բարդ բնույթ, որոնց վերաբերյալ վեճերը կարող են առաջանալ տարբեր պայմաններից։ Էական նշանակություն ունեն հողային օրենսգրքի ըմբռնումը և կիրառումը՝ հողային վեճերն արդարացիորեն լուծելու համար։
Այսպիսով, հողային սահմաններին վերաբերող կոնֆլիկտներից, ժառանգության և իրավահաջորդության ու այլ հողային կոնֆլիկտներից խուսափելու համար հարկավոր է հաշվի առնել մի շարք իրավական քայլեր, որոնք ուղղված են անշարժ գույքի և հողի հավասարաչափ բաշխմանը։